Tuesday 16 December 2008

Τα μαύρα πουλιά της καταιγίδας

Ακραία κοινωνικά φαινόμενα στην Ευρώπη με φόντο την παγκόσμια οικονομική κρίση προαναγγέλλει η ανεξέλεγκτη έκρηξη των νέων.

Toυ Πετρου Παπακωνσταντινου

«Αυτά δεν μπορούν να συμβούν εδώ, σ' εμάς» είναι η φράση που ακούγεται στερεότυπα από τα χείλη των εφησυχασμένων, που έχουν χτίσει τα σπίτια τους στην παραλία, λίγο πριν από το τσουνάμι.

Οταν οι πεινασμένοι κατέβαιναν από τις φαβέλες και έκαιγαν το κέντρο του Ρίο ντε Τζανέιρο, οι Αμερικανοί δεν ανησυχούσαν, γιατί δεν είχαν φαβέλες. Οταν οι μαύροι των γκέτο έκαναν γυαλιά καρφιά το Λος Αντζελες, οι Γάλλοι δεν ανησυχούσαν, γιατί σκέφτονταν ότι η κοινωνική Ευρώπη δεν πάσχει από ρατσισμό. Κι όταν τα προάστια του Παρισιού λαμπάδιαζαν, εμείς δεν ανησυχούσαμε, γιατί στην Ελλάδα δεν έχουμε μεταναστευτικά γκέτο. Κάθε φορά που κάποιο δάχτυλο δείχνει το φεγγάρι, είναι πολλοί εκείνοι που προτιμούν να κοιτάζουν το δάχτυλο. Επρεπε το φεγγάρι να ανατείλει άλικο, βαμμένο στο αίμα ενός 15χρονου, για να φωτίσει η νύχτα όλα όσα έκρυβε ένας ψεύτης ήλιος.

Η δολοφονία του περασμένου Σαββάτου πυροδότησε μια μοναδική, στα μεταπολιτευτικά χρονικά, έκρηξη νεανικής οργής με εξεγερτικά χαρακτηριστικά: Εντυπωσιακή μαζικότητα, από την Αθήνα μέχρι την Κέρκυρα και τα Χανιά· αυθορμητισμός, πέρα από κάθε κομματική γραμμή και χειραγώγηση· επιμονή και διάθεση εκδίκησης· συμβολική ή και φυσική βία εναντίον οτιδήποτε προσωποποιεί την οικονομική και πολιτική εξουσία. Οπως και να εξελιχθούν τα πράγματα τα αμέσως επόμενα εικοσιτετράωρα, τίποτα δεν θα είναι όπως πριν για μεγάλα πλήθη νέων ανθρώπων. Οποιος βίωσε την εκκωφαντική σιωπή 70.000 ανθρώπων για περισσότερα από 10 λεπτά, στη μνήμη του Αλέξη, στην αρχή του αγώνα του Παναθηναϊκού, την περασμένη Τρίτη, γνωρίζει για τι πράγμα μιλάμε.

Η Σταματίνα Κανελλοπούλου και ο Ιάκωβος Κουμής σκοτώθηκαν σε μαζική, αντιαμερικανική διαδήλωση, που κατέληξε σε σύγκρουση με τα ΜΑΤ. Η Σωτηρία Βασιλακοπούλου παρασύρθηκε από φορτηγό της βιομηχανίας ΕΤΜΑ, ενώ μοίραζε προκηρύξεις. Ο Μιχάλης Καλτεζάς πυροβολήθηκε στη διάρκεια σφοδρών ταραχών, σε γιορτασμό του Πολυτεχνείου. Αντίθετα, ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος δολοφονήθηκε ένα Σαββατόβραδο σαν όλα τ' άλλα, δι' ασήμαντον αφορμήν. Ηταν γόνος μεσοαστικής οικογένειας των βορείων προαστίων, χωρίς -εξ όσων, τουλάχιστον, γνωρίζουμε- ενεργή συμμετοχή στους αναρχικούς ή οποιαδήποτε άλλη ανατρεπτική ομάδα. Ακριβώς γι' αυτό ταυτίστηκαν μαζί του όχι μόνο φτωχόπαιδα ή «εξτρεμιστές», αλλά και οι γόνοι των μεσαίων στρωμάτων, εν τέλει το κάθε «ήσυχο» παιδί της γενιάς του.

Ωστόσο, αν και το θύμα αποτελούσε ιδανικό «πυροκροτητή», η δολοφονία του δεν θα μπορούσε να προκαλέσει τέτοιας κλίμακας έκρηξη, αν δεν είχε συσσωρευτεί τόσος θυμός στις τάξεις της νεολαίας. Και όχι μόνο. Αρκετοί είπαν κι έγραψαν ότι η νέα γενιά πάντα είναι εύφλεκτη, ότι η εφηβεία έλκεται από την αισθητική της βίας, ότι η κοινωνική ενηλικίωση απαιτεί και κάποιου είδους συλλογική μέθη, που μπορεί να την βρουν στην κατάληψη ή στο «μπάχαλο». Ολα αυτά είναι εντελώς σωστά και εντελώς στερεότυπα, αλλά χάνουν το καινούργιο της σημερινής συγκυρίας: Και το καινούργιο βρίσκεται σε μια μεγάλη, πολλαπλή κρίση πλανητικών διαστάσεων (οικονομική, οικολογική, κοινωνική) που συσσωρεύει ανασφάλειες, άγχη, φόβους και θυμό σε ευρύτερα κοινωνικά στρώματα.

Τα «αποβράσματα» του Παρισιού

Ο Σαρκοζί έπαιξε και κέρδισε με την αγανάκτηση των μεσαίων στρωμάτων για τις ταραχές στα προάστια, ακολουθώντας μια πολύ σκληρή γραμμή απέναντι στα «αποβράσματα». Αλλά ο Σαρκοζί είχε απέναντί του μόνο τη νεολαία των μεταναστευτικών γκέτο. Οταν ο τότε πρωθυπουργός Ντε Βιλπέν ήρθε σε σύγκρουση με το σύνολο της μαθητικής και φοιτητικής νεολαίας, με το νόμο για το Συμβόλαιο Πρώτης Απασχόλησης (CPE), έβαλε μόνος του ταφόπλακα στο πολιτικό του μέλλον.

Το κυριότερο, η κρίση που μεσολάβησε από τότε έχει αναστατώσει τη ζωή και τη συνείδηση των νοικοκυραίων. Ο συνταξιούχος που του κόβουν ξαφνικά τα λεφτά του Επικουρικού γιατί τα 'φαγαν στα χρηματιστήρια και ο εμποράκος που του κόβουν την πίστωση ακριβώς τη στιγμή που τη χρειάζεται, μισούν τις τράπεζες ίσως όσο και το «Μπλακ Μπλοκ». Οι αντιδράσεις ηλικιωμένων κατοίκων από τα μπαλκόνια των Εξαρχείων και του Παλαιού Φαλήρου εναντίον ανδρών των ΜΑΤ δεν είναι κάτι που μπορεί να περάσει απαρατήρητο.

Οποιος κρατάει μια απόσταση από το αντικείμενο, βλέπει καλύτερα. Αρκετοί ξένοι δημοσιογράφοι είδαν τα γεγονότα με πιο καθαρή ματιά από τη δική μας, που εμποδιζόταν από δάκρυα, καπνούς και δακρυγόνα. Ενας από αυτούς, ο Σάντρο Βιόλα της ιταλικής «Ρεπούμπλικα», έγραψε ότι οι ταραχές της Ελλάδας ήταν η πρώτη, αλλά όχι η τελευταία εξέγερση στην Ευρώπη μετά την έκρηξη της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης. Πραγματικά, η «κλιματική αλλαγή» στο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον της Δύσης εγκυμονεί ακραία κοινωνικά φαινόμενα και η συμπεριφορά της νεολαίας αποτελεί το ευαίσθητο βαρόμετρο, που προμηνύει την καταιγίδα.

Στροφή στην τυφλή βία

Και οι βανδαλισμοί; Η τυφλή βία; Το πλιάτσικο; Μπορεί κανείς να τα προσπεράσει στο όνομα οποιασδήποτε ευαισθησίας και ανοιχτού πνεύματος; Οχι βέβαια. Αλλά και δεν μπορεί να ξεμπερδέψει κανείς με έναν αφορισμό των «γνωστών αγνώστων» - είτε τους θεωρεί απλώς ανθρώπους του «παρακράτους», όπως ένα ορισμένο τμήμα της Αριστεράς, είτε τους βλέπει ως φυτώριο αντάρτικου των πόλεων, όπως κάποιοι πολιτικοί των κομμάτων εξουσίας, στην Ελλάδα, στη Γαλλία και αλλού.

Ασφαλώς και παρακρατικοί μηχανισμοί και τρομοκρατικές οργανώσεις υπήρξαν και μπορεί να υπάρξουν στο μέλλον. Αλλά δεν λειτουργούν εν κενώ, ερήμην του κάθε φορά κοινωνικού και πολιτικού περιβάλλοντος - διαφορετικά, η ιστορία θα ήταν απλώς μια διαδοχή συνωμοσιών. Οποιος έχει μάτια βλέπει ότι, για πρώτη φορά από τη μεταπολίτευση, διαμορφώνεται ένα μαζικό κομμάτι «άγριας νεολαίας». Δεν μιλάμε για τους συνήθεις «αντιεξουσιαστές», αλλά για τους νέους που είναι πιο πιθανό να τους συναντήσουμε στο Πέραμα παρά στο Ψυχικό, που βλέπουν το μέλλον σαν ένα μικρό παραθυράκι, χτισμένο με τούβλα, που δεν διακρίνουν, στα υπάρχοντα κόμματα και συνδικάτα, όχι κάποια «εφικτή, εναλλακτική πολιτική», αλλά ούτε καν μια κοινωνική ουτοπία της προκοπής. Η στροφή τους στην τυφλή βία είναι δείγμα όχι δύναμης, αλλά απελπιστικής αδυναμίας. Δεν είναι τόσο ότι καίνε, όσο ότι είναι έτοιμοι να καούν, να λαμπαδιάσουν σαν το δέντρο της πλατείας Συντάγματος, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να φωνάξουν ότι υπάρχουν πραγματικά.

Η κουκούλα της κράτους

Να εξηγούμαστε για να μην παρεξηγούμαστε. Καμιά κοινωνική αδικία δεν μπορεί να δικαιώσει την τυφλή, καταστροφική και αυτοκαταστροφική βία. Η αντίθεση στα λευκά κράνη των ΜΑΤ δεν είναι οι μαύρες κουκούλες, αλλά το ουράνιο τόξο του αποκλεισμένου Τρίτου (του μεγάλου κοινωνικού κινήματος), που αρνείται το ίδιο το γήπεδο της αντιπαράθεσης. Ωστόσο, το μείζον πρόβλημα είναι ότι συντηρούμε όχι τους λίγους «γνωστούς αγνώστους», αλλά τους πάρα πολλούς «άγνωστους γνωστούς»: τα εκατοντάδες παιδιά που δεν κρύβουν το πρόσωπό τους, αλλά εμείς επιλέγουμε να τα αγνοούμε. Αν κάποιος πρέπει να βγάλει την κουκούλα, είναι, πρώτα απ' όλα, η επίσημη κοινωνία του αποκλεισμού και των διακρίσεων.

Αντί για υστερόγραφο, αντιγράφουμε ένα συναφές σχόλιο του Σλοβένου φιλόσοφου Σλαβόι Ζίζεκ:

«Ενα γνωστό ανέκδοτο λέει ότι, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας Γερμανός αξιωματικός επισκέφθηκε τον Πικάσο στο ατελιέ του, είδε την «Γκουέρνικα», σοκαρίστηκε και τον ρώτησε: Εσείς το φτιάξατε αυτό; Ο Πικάσο απάντησε ήρεμα: Οχι, ΕΣΕΙΣ το κάνατε. Σήμερα, πολλοί φιλελεύθεροι, όταν αντικρίζουν βίαιες εκρήξεις όπως εκείνες του Παρισιού, ρωτάνε όσους αριστερούς επιμένουμε στην ανάγκη του ριζικού, κοινωνικού μετασχηματισμού: Εσείς το κάνατε; Αυτό θέλετε στ' αλήθεια; Ας απαντήσουμε όπως ο Πικάσο: Οχι, εσείς το κάνατε. Είναι αποτέλεσμα της δικής σας πολιτικής»!

Tuesday 9 December 2008

το τερας ειναι νεκρο. η κοιλια που το γεννησε ομως, οχι.

ξεκινω με μια παρατηρηση. η δολοφονια του παιδιου μας αγγιξε γιατι σκοτωθηκε ενα 15χρονο παιδι απο οπλο μπατσου, γιατι οταν πεθαινει καποιος/α το οπλο του μπατσου εκπυρσοκροτει, και τελος διοτι παραμενουν οι κυριοι αυτοι ατιμωρητοι (δες ζαρντινιερα με τον κυπριο φοιτητη, δες το παιδι που μπηκε φυλακη γιατι φοραγε πρασινα allstar, τον τσιγγανο που σκοτωσανε πριν καμποσο καιρο, τον μεταναστη που σκοτωσαν επισης, τον καλτεζα παλιοτερα, τον κουμη και την κανελοπουλου, κλπ). οπως ειπε και μια μαθητρια εχθες, οταν αυτοι που τους εμπιστευομαστε τη ζωη μας, μας σκοτωνουν τοτε πρεπει να βγουμε στους δρομους.

σαφως και βγηκαν καποιοι/ες που απλα τους/τις ενδιεφερε η συγκρουση με την αστυνομια και τιποτα αλλο. σαφως και δεν αγγιζε ολους/ες η δολοφονια του παιδιου. σαφως και επαιξε ρολο το οτι τον σκοτωσε μπατσος. αν τον σκοτωνε φουρναρης δεν θα εβγαιναν στον δρομο. για αυτο πρεπει να αντιληφθουμε το ειδικο βαρος του γεγονοτος. ο κοσμος ειναι δυσπιστος απεναντι στην αστυνομια.

και σαφως και δεν ειναι ολοι/ες αυτοι/ες αναρχικοι/ες... δεν υπαρχουν τοσοι/ες στην ελλαδα. μεσα υπηρχαν και γηπεδοχουλιγκανοι, και αλλοδαποι, και χρηστες ουσιων, κι οποιος/α βρισκοταν κοντα στον πανικο και ειτε παρασυροταν ειτε καιροφυλακτουσε... υπαρχουν και προβοκατορες... υπαρχουν και τα παιδια μας.

απο εκει και περα τωρα, αμα θελαμε να βρουμε αφορμες για λαικη εξεγερση, ολο αυτο τον καιρο υπαρχουν πολλες. τι να πιασεις και τι να αφησεις; ακριβεια, εμπαιγμος, βατοπαιδι, πυροπληκτοι, ομολογα, αλλα εκει δεν εγινε τιποτα.

και μπορω να προσθεσω και χιλιους ακομα λογους στη λιστα. απο τοτε που γεννηθηκα, το 1976, θυμαμαι αυτη τη χωρα να βρισκεται συνεχεια σε λιτοτητα...

δυστυχως δεν εγινε τιποτα εκει. και ντρεπομαι και για εμενα, διοτι και εγω δεν αντεδρασα καθολου.

αλλα δεν μπορω να δεχτω οτι ολα αυτα εγιναν για εμενα... σαφως και υπαρχει νεολαια που βραζει... αλλα το μαγαζι σου και το αυτοκινητο σου δεν μου φταινε. δεν μου φταιει ουτε να στο καψω ουτε να στο σπασω ουτε να στο λεηλατησω. και δυστυχως παγκοσμιως σε μια κοινωνια που παρακμαζει, σε μια κοινωνια σε κριση, οι λεηλασιες αποτελουν κανονα... αλλοι/ες γιατι δεν εχουν να φανε και αλλοι/ες για να επωφεληθουν. στην αμερικη μετα τον τυφωνα κατρινα, ο κοσμος λεηλατουσε οποιο μαγαζι ειχε μεινει ορθιο - ειτε για να παρει τροφιμα ειτε για να παρει καμια τηλεοραση πλασμα...

κι αν δεν βγω στον δρομο με αιτια και με λογο συγκεκριμενο τοτε γαμα τα.

και δυστυχως αυτοι/ες που βγηκαν στο δρομο μου φορτωσαν τα σκατα τους... με εκαναν να μη μπορω να βγω εγω κι ο/η καθε αλλος/η που βιωνει το αδιεξοδο της σημερινης ελληνικης κοινωνιας. και δεν ειμαι κκες... αλλα δυστυχως το λαικο κινημα θα το πληρωσει ακριβα το χθεσινο... θα στιγματιστει γιατι δεν μπορεσε να 'αυτολογοκριθει', να 'περιφρουρηθει'.

καποτε ελεγα πως η κουκουλα μου δινει ενα ονομα... πως με βγαζει απο την ανωνυμια. τωρα ρε πρεπει να βγαλω την κουκουλα για να δουν ποιος/α ειμαι και γιατι παλευω.

Monday 8 December 2008

τα εξαρχεια ειναι παντου.

Υπάρχουν αυτοί που μιλάνε και αυτοί που σιωπούν. Σιωπούν, μολονότι ο ρόλος τους είναι να διακινούν την πληροφορία και τον λόγο. Σιωπούν εκκωφαντικά και προφανώς ένοχα.

Ποιος θα το έλεγε ότι η ελληνική τηλεόραση των αλλεπάλληλων έκτακτων δελτίων, των ζωντανών συνδέσεων για ψύλλου πήδημα, της κρυφής κάμερας ακόμα-ακόμα, στην συντριπτική της πλειονότητα θα αποστερούνταν οικειοθελώς του κυριότερου όπλου της, της εικόνας και της χρονικής αμεσότητας, κρίνοντας άξια υποβαθμισμένης κάλυψης, σχεδόν καθ' όλο το πρώτο 24ωρο, μιαν είδηση (εν ψυχρώ φόνος εφήβου από αστυνομικό και κατόπιν εκτεταμένα επεισόδια) που έκανε τον γύρο του κόσμου;

Ποιος θα φανταζόταν ότι τα κανάλια που μετέδωσαν live ως και τον απόπλου του Στόλου για τα Ίμια, θα υιοθετούσαν, χάριν της "κοινωνικής ειρήνης", μια μάταιη, όπως μπορούμε να κρίνουμε εκ του αποτελέσματος, τακτική αυτολογοκρισίας;

Ή μήπως η καθυστερημένη και επιλεκτική ροή της πληροφορίας, απλώς προέκυψε, ως άλλη Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, εν αναμονή του (ανέφικτου) "δεσίματος" της επίσημης εκδοχής, της λείανσης των αντιφάσεων, της ένταξης του εξωφρενικού περιστατικού σε κάποιο εύπεπτο, οικείο σενάριο;

Αλλά βέβαια καλύτερα να σιωπούν οι μιντιακοί ταγοί μας, αφού τους προσπέρασαν αμείλικτα το youtube, τα μπλογκς και το πατροπαράδοτο "στόμα με στόμα".

Καλύτερα να σιωπούν, αφού έτσι και αλλιώς, δεν ξέρουν για ποιο πράγμα μιλούν.

Διότι θα χρειαζόταν μεγαλύτερη ειλικρίνεια και συνθετότητα σκέψης, από αυτήν στην οποία μας έχει συνηθίσει ο τηλεοπτικός λόγος, προκειμένου να μας εξηγήσουν ποιοι κατεβάζουν την οργή τους στους δρόμους και γιατί. Οι κάτοικοι εκτόξευαν λεμόνια Να μας εξηγήσουν γιατί η "ιδιαιτερότητα" των Εξαρχείων μεταφέρθηκε στην Πάτρα, στο Αγρίνιο, στα Γιάννινα, στην Μυτιλήνη, στην Κομοτηνή, στον Βόλο και τη Λάρισα. Να μας εξηγήσουν πώς και οι συνήθεις "νεαροί αντεξουσιαστές" δεν ήταν τούτη τη φορά μόνο νεαροί ούτε μόνο αντεξουσιαστές, αλλά όμως ήταν απολύτως αποφασισμένοι να μην αφήσουν τα πεζοδρόμια, παρά τη μεγαλύτερη χημική επίθεση που δέχθηκε ποτέ η πόλη. Να μας εξηγήσουν γιατί, όπως μετέδωσε ο ΣΚΑΪ, οι κάτοικοι της ρημαγμένης λεωφόρου Αλεξάνδρας εκτόξευαν από τα μπαλκόνια τους στους αστυνομικούς κατάρες και λεμόνια. Θα χρειαζόταν λιγότερη αμνημοσύνη, για να ανασύρουν τα μίντια μέσα από την κατάπληξή τους λέξεις όπως "Κουμής-Κανελλοπούλου", "Καλτεζάς", "Τεμπονέρας", "πράσινα σταράκια", "απαγωγές Πακιστανών", "praetores urbani", "ιπτάμενη ζαρντινιέρα" ή να ανασκοπήσουν την (πλούσια σε αμαρτία και φιάσκο) ιστορία ειδικά του σώματος των Ειδικών Φρουρών. Θα χρειαζόταν οξυδέρκεια μεγαλύτερη από αυτήν που εξασφαλίζει ο Αντουανέτειος αυτισμός τους, για συνειδητοποιήσουν ότι η σχέση ερεθίσματος και ανταπόκρισης μπορεί και να υπακούει κάποτε στη Θεωρία του Χάους, ιδίως όταν έχει συσσωρευθεί το κατάλληλο εκρηκτικό υπόστρωμα. Αφού, τι άλλο από εκρηκτικό είναι το υπόστρωμα μιας κοινωνίας όπου, αν πιστέψουμε τις μετρήσεις, η αίσθηση απουσίας προοπτικής δεν έχει τίποτε να ζηλέψει από παρισινό προάστιο; Τι να ζηλέψουν τα παρισινά προάστια; Όπου την διαρκή υποβάθμιση των όρων ζωής των υπηκόων διανθίζουν νυχθημερόν κάθε λογής ταπεινώσεις από μικρούς και μεγάλους εκπροσώπους της εξουσίας; Όπου πολιτικές, οικονομικές και συνδικαλιστικές ηγεσίες συνωμοτούν εις το φώς της ημέρας εναντίον της πρώτης γενιάς στα μεταπολεμικά χρονικά που θα έχει εγγυημένα χειρότερη μοίρα από αυτήν των γονέων της; Όπου οι "κρατικές κορυφές" φέρουν ως παράσημα την ανομία και την ατιμωρησία, καμαρώνοντας για τις βατοπεδινές και λοιπές πομπές τους;

Μπορούμε βέβαια, αντ’ αυτών, να εστιάσουμε στα αποκαΐδια που γέμισαν ξαφνικά τους δρόμους της πρωτεύουσας: αλλά τα αποκαΐδια δεν είναι σε θέση να μας πουν τίποτε και, όταν εμφανίζονται, είναι ήδη αργά.

Ας απωθήσουμε λοιπόν τα ενοχλητικά ερωτήματα. Χιλιοπαιγμένη ας συνεχίζει η κασέτα: "λίγοι επίορκοι", "θα αποδοθούν οι ευθύνες στο ακέραιο", "καταδικάζουμε τη βία απ’ όπου και αν προέρχεται", "οι παραιτήσεις δεν έγιναν δεκτές", "ποιοι υποκινούν τους κουκουλοφόρους".

Ίσως δε να χρειασθεί να σπεύσει και ο Πρωθυπουργός στο Πεντάγωνο, ντυμένος με μπουφάν, όπως στις περσινές πυρκαγιές. Τουλάχιστον σε αυτή την περίπτωση η περιβολή του δεν θα είναι εκτός εποχής...

(αναδημοσιευση απο το skai.gr).


http://papachatzis.tumblr.com/post/63589410/policeviolence (ακουσε το)




γιατι οι ομορφες πολεις, ομορφα ... καιγονται.

η νυχτα αυτη δεν ανηκει μονο στον αλεξη. ανηκει σε ολους/ες μας.

Sunday 7 December 2008

Αλεξης Γρηγοροπουλος, Ετων 15.

Tuesday 11 November 2008

εις μνημην γιαννη ριτσου

XVI

Χαρὰ χαρά.
Δὲ μᾶς νοιάζει
τί θ᾿ ἀφήσει τὸ φιλί μας
μέσα στὸ χρόνο καὶ στὸ τραγούδι.

Ἀγγίξαμε
τὸ μέγα ἄσκοπο
ποὺ δὲ ζητᾷ τὸ σκοπό του.

Ὁ Θεὸς
πραγματοποιεῖ τὸν ἑαυτό του
στὸ φιλί μας.
Περήφανοι ἐκτελοῦμε
τὴν ἐντολὴ τοῦ ἀπείρου.

Ἕνα μικρὸ παράθυρο
βλέπει τὸν κόσμο.
Ἕνα σπουργίτι λέει
τὸν οὐρανό.
Σώπα.

Στὴν κόγχη τῶν χειλιῶν μας
ἑδρεύει τὸ ἀπόλυτο.

Σωπαίνουμε κι ἀκοῦμε
μὲς στὸ γαλάζιο βράδι
τὴν ἀνάσα τῆς θάλασσας
καθὼς τὸ στῆθος κοριτσιοῦ εὐτυχισμένου
ποὺ δὲ μπορεῖ νὰ χωρέσει
τὴν εὐτυχία του.

Ἕνα ἄστρο ἔπεσε.
Εἶδες;
Σιωπή.
Κλεῖσε τὰ μάτια.



[αποσπασμα απο την Εαρινη Συμφωνια του γιαννη ριτσου (ποιηματα 1930-1960, εκδοσεις Κεδρος, 1972, σσ. 237-238).]

Tuesday 30 September 2008

Οργής εγκώμιο...

.



(πολύ σύντομα κοντά σας).






.

Thursday 7 August 2008

ρόδον το αμάραντον.

ζω σε ένα κουτί… με μια κουζίνα, μπάνιο, υπνοδωμάτιο, σαλόνι, μια βεράντα… σε ένα κουτί. και από το παράθυρο μου βλέπω μια αλάνα… μια αλάνα γεμάτη παιδιά… αγόρια και κορίτσια.

κορίτσια που δεν δέχθηκαν ποτέ ένα τρυφερό χάδι και άλλα που όλοι και όλες τα θεωρούν πριγκίπισσες… αγόρια που δεν έδειξαν ποτέ την τρυφερότητα τους, από φόβο, και άλλα σκληρά, νταήδες.

κορίτσια που φοβούνται να εκφρασθούν γιατί μπορεί τα αγόρια να τα παρεξηγήσουν και αγόρια που φοβούνται να εκφρασθούν γιατί μπορεί τα κορίτσια να τα παρεξηγήσουν.

κάποια από αυτά παίζουν στις κούνιες… αργά, χωρίς ρυθμό… απλά κουνιούνται.

άλλα στοιβάζονται μπροστά σε μια τεράστια τσουλήθρα… και ένα-ένα βουτούν… και καταλήγουν όλα στην ίδια βαρετή άμμο.

υπάρχει όμως ένα παιδί, ένα κορίτσι, που το βλέμμα του με μαγεύει… που θαρραλέα με κοιτά στα μάτια. που δεν φοβάται να μου πει τι θέλει… που δεν κουράζεται να απαιτεί. μου λέει πως είμαι ωραίος, πως θέλει να είναι μαζί μου, να παίζει μόνο με εμένα στην αλάνα, να κλαίει στην αγκαλιά μου και να τσακώνεται με όποιους και όποιες με πειράζουν… και όταν μεγαλώσουμε να με ερωτευτεί κι όλος μου ο κόσμος να ‘ναι στα μάτια της… κι όλο μου κάνει δώρα… γλειφιτζούρια, μπάλες, κι άλλα παιχνίδια. και έχω και εγώ δώρα να της δώσω. κι όλο ψάχνω την τσάντα της να δω τι νέο μου έχει φέρει.

μα μερικές φορές στεναχωριέται. νομίζει πως πρέπει κάτι να αλλάξει… ή και να σταματήσει. και θέλει καιρό να ηρεμήσει… μα όταν όμως της περάσει, τότε ακούς το γέλιο της ξανά, και θέλει πάλι να παίξει μαζί μου και να με γεμίσει δώρα. το Δώρο μου είναι αυτή.


κι είναι ωραίο να βλέπεις αυτό το κοριτσάκι να μεγαλώνει, να γίνεται κοπέλα, μια όμορφη γυναίκα.


στο πιο όμορφο κοριτσάκι της αλάνας.

Monday 9 June 2008

κι ας αργησες...

Wednesday 23 April 2008

Κι η πατρίδα μια τοιχογραφία...

Τ ι ’ν’ η πατρίδα μας;

Δέκα εκατομμύρια οι απαντήσεις στην ερώτηση τούτη, που την αποστηθίζαμε στο σχολείο στιχουργημένη. Οσες και οι κάτοικοί της δηλαδή, αν εξαιρέσουμε τα νήπια. Συν πέντε εκατομμύρια, πάνω κάτω, όσοι οι εκτός Ελλάδας Ελληνες όλων των γενεών. Συν ένα εκατομμύριο οι απαντήσεις των νέων «ελληνισταρίων», όσων μετανάστευσαν στον τόπο μας από γειτονικές ή πολύ μακρινές χώρες και μετέχουν πια στην εν γένει παιδεία μας, πολλοί με την ελπίδα να ριζώσουν. Οχι, δεν νομίζω πως υπάρχει μία και μόνη απάντηση στην οποία να συμφωνούμε όλοι, όπως πιστοποιεί άλλωστε η αδιάκοπη ιδεολογική αντιδικία για την έννοια του σημείου «ελληνικότητα». Με άλλον τρόπο ζει, νιώθει και εννοεί την πατρίδα ο καθένας, κι αυτός ο τρόπος μπορεί ν’ αλλάξει και στο ίδιο άτομο, στη διαδρομή του· οι «θέσεις» και οι αντιλήψεις μας, κι ας μοιάζουν ακλόνητες, φυσικές, «γονιδιακές», είναι προϊόντα της Ιστορίας, και δεν παύουν να βρίσκονται σε κάποια συνάρτηση με τη θέση μας στα πράγματα, το πόστο μας, τη μοίρα μας. Διαφορετικά εννοούμε τον πατριωτισμό, το χρέος προς την πατρίδα, κατά τις ιδέες του ο καθένας, κατά τα αισθηματικά του εφόδια, αλλά και κατά τα συμφέροντά του, έστω κι αν αυτό το τελευταίο το επικαλύπτουμε συνήθως με τη ρητορική μας. Οσοι, λόγου χάρη, δοξολογούνται σαν ευπατρίδες, δεν είναι βέβαιο ότι δικαιούνται όλοι αυτόν τον τίτλο· αν, ώσπου να γίνεις «μεγάλος ευεργέτης» ή «μέγιστος χορηγός», πάτησες πάνω σε κάμποσους συνανθρώπους σου, μπορεί κάποια στιγμή να εξαγοράσεις τη δημοσιότητα και την κολακεία, αλλά συχωροχάρτι γενικής αναδρομικής ισχύος δεν γίνεται να αποσπάσεις.


Και τον «ανθελληνισμό» επίσης, πραγματικό ή πλάσμα που το δημιουργεί και το εμψυχώνει η ευερέθιστη φαντασία μας, διαφορετικά τον εννοούμε και τον αξιολογούμε. Αλλοι, όποιο κι αν είναι το περιεχόμενό του, τον κρίνουν εκ προοιμίου αδιανόητο και ηθικώς απαράδεκτο, κάτι σαν αμαρτία, ενώ άλλοι, απρόθυμοι να δεχτούν πως το δίκιο είναι πάντοτε με το μέρος μας και σε οτιδήποτε, τον χρησιμοποιούν σαν μια αφορμή για να αναρωτηθούν, να ξανασκεφτούν, συνεκτιμώντας την πιθανότητα (έστω, την πιθανότητα) να υπάρχει και κάποιο μέρος αλήθειας στην εκάστοτε «απέναντι πλευρά». Δεν γίνεται να αντιμετωπίζουμε τους άλλους με τους όρους που επιβάλλουν τα δελτία των οχτώ, τους όρους του ηθικού ψευτοπανικού και της απολίτικης καταγγελιολαγνίας, όπου ο αβρότερος χαρακτηρισμός που επιφυλάσσεται στις απόψεις των μη Ελλήνων που δεν συνάδουν με τις δικές μας είναι «προκλητικές», για να αρχίσει αμέσως έπειτα η κλιμάκωση: «σκαιές», «επονείδιστες», «ιταμές».

Ωρες ώρες σκέφτομαι ότι για όλα (ή τέλος πάντων για πολλά) φταίει εκείνο το θήτα που κουμπώνει τη λέξη «ανθεληνισμός», το οποίο ανακαλεί αυτόματα στο μυαλό μας, και ταυτόχρονα, αδιαχώριστα, τη λέξη «θαύμα» (έτσι θέλουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας στο πέρασμα της Ιστορίας) και τη λέξη «θύμα» (έτσι νιώθουμε, θύμα συνωμοσίας, όποτε ακούγεται αντίλογος σε όσα πρεσβεύουμε, έστω και ο πιο συγκροτημένος). Αν δοκιμάζαμε εναλλακτικά τη λέξη αντιελληνισμός, αποσπασμένη από τις ηθικολογικές συνδηλώσεις που φορτώσαμε στον «ανθελληνισμό», ίσως να διαβάζαμε ψυχραιμότερα και αυτοκριτικότερα τις ενστάσεις των τρίτων και να θεωρούσαμε νόμιμη τη διατύπωσή τους· και ίσως να παύαμε κάποια στιγμή να πιστεύουμε ότι ο κόσμος όλος είναι ή οφείλει να είναι μοιρασμένος σε φιλέλληνες και ανθέλληνες.

Υπάρχει λοιπόν μια «γραμμή», μια αντίληψη όχι απλώς ευδιάκριτη στο πέρασμα των χρόνων αλλά κυρίαρχη (άλλωστε αρκετές φορές έχει γίνει κρατική ιδεολογία και εκπαιδευτικό δόγμα), σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα και ο Ελληνας δεν ανήκουν στην ήπειρο της Ιστορίας αλλά στην επικράτεια του Θεού ή, και αν ακόμα ανήκουν, κατέχουν αυτονοήτως δεσπόζουσα, προνομιακή θέση: είναι το κέντρο, πέριξ του οποίου κινούνται, σαν άσημοι ετερόφωτοι δορυφόροι, οι άλλοι λαοί. Συνοπτικές διατυπώσεις της αντίληψης αυτής, που οι εκφραστές της νομίζουν ότι επικυρώνουν τη φιλοπατρία τους διογκώνοντάς τη δημαγωγικά και περίπου αυτοθαυμαζόμενοι, βρίσκει κανείς εύκολα στα γραπτά και στα πτερόεντα έπη πολιτικών, εκκλησιαστικών ανδρών, καλλιτεχνών κ.ά. Την πιο πρόσφατη «ανακεφαλαίωση» του δόγματος αυτού τη διέπραξε ο νομάρχης Θεσσαλονίκης, ένας από τους δημόσιους άνδρες που θεωρούν τον εαυτό τους μέτρο του πατριωτισμού. Μιλώντας στους ομογενείς της Βοστώνης, με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου, ο κ. Π. Ψωμιάδης είπε με τη γνωστή του επιστημονική αυτοπεποίθηση: «Το να είσαι άνθρωπος είναι θέλημα Θεού. Το να είσαι Ελληνας είναι προνόμιο της Ιστορίας». Υπάρχουν βέβαια κι άλλοι λαοί (ή ιδεολογικοί οδηγοί άλλων λαών) που πιστεύουν κάτι ανάλογο για λογαριασμό τους, οπότε η ανιστόρητη οίηση κάπως μοιράζεται, η ρήση πάντως του κυρίου νομάρχη είναι γέννημα του ίδιου συστήματος σκέψης που οδήγησε τον μακαριστό Χριστόδουλο να αποκαλέσει κατ’ επανάληψη τους Ελληνες «ευλογημένο του Κυρίου λαό». Λίγες δεκαετίες πιο πίσω, τα δελτάρια που έστελναν από τα νησιά της εξορίας οι πολιτικοί κρατούμενοι έφεραν σφραγισμένο το «μήνυμα»: «Το να γεννηθή τις Ελλην είναι θείον δώρον». Αυτό το «θείον δώρον» πάντως οι μισοί Ελληνες, οι «καθαροί», οι νικητές δηλαδή και βεβαίως πιστοί χριστιανοί, το αφαιρούσαν βίαια (και δι’ εκτελέσεων) από τους άλλους μισούς, τα «μιάσματα», τους ηττημένους, προφανώς επειδή πίστευαν ότι καμία αξία δεν έχει το να είναι ο Θεός Ελλην, όπως ακόμα ακούμε να λέγεται, αν δεν είναι ταυτόχρονα και δεξιός.

Ούτε ίχνος αυτογνωσίας δεν διαθέτει η εθνικιστική διόγκωση της έννοιας της πατρίδας, ούτε ένα νηματάκι δεν τη συνδέει με την Ιστορία. Γνωστικό, και εντέλει ωφέλιμο, είναι να βλέπεις τον τόπο σου και τους ανθρώπους του δίχως φωτοστέφανα, σκήπτρα και «προνόμια» δοσμένα από τον Θεό ή την Ιστορία. Να τον βλέπεις δίχως την κίβδηλη στίλβη της εξιδανίκευσης, με τις αντιφάσεις του, αφού αυτές είναι ο μέγας πλούτος του, ή σαν μια ζώσα τοιχογραφία με επάλληλες επιστρώσεις, όπως τον είδε ο Οδυσσέας Ελύτης στο «Δώρο ασημένιο ποίημα»: «Κι η πατρίδα μια τοιχογραφία μ’ επιστρώσεις διαδοχικές φράγκικες ή σλαβικές που αν τύχει και βαλθείς για να την αποκαταστήσεις πας αμέσως φυλακή και δίνεις λόγο // Σ’ ένα πλήθος Εξουσίες· ξένες». Κι αφού ο λόγος για αντιφάσεις, ας θυμηθούμε εδώ τρεις από τις χαρακτηριστικότερες της πρόσφατης παραγωγής, που απαντούν με τον τρόπο τους στο ερώτημα «τι ’ν’ η πατρίδα μας», υποδεικνύοντας τι δεν θέλει να είναι και τι νομίζει πως δεν είναι:

Περιστατικό πρώτο: Παρά τη μάχη για το όνομα και την τόση αναδρομική λατρεία για τους αρχαίους Μακεδόνες, που υποτίθεται ότι μας ώθησε να σκύψουμε στις πηγές της ιστοριογραφίας, στην ταινία «Μέγας Αλέξανδρος», η οποία, προς τόνωση του ηθικού, παίζεται συχνά στα κανάλια και μοιράζεται από εφημερίδες, διαβάζουμε στους υπότιλους πως ανάμεσα στους διαδόχους του Μακεδόνα στρατηλάτη υπήρξε και κάποιος «Σολούκας». Σολούκας; Κατακαημένε Σέλευκε, το δικό σου όνομα δεν ήταν φαίνεται η ψυχή σου. Περιστατικό δεύτερο: Σε αγώνα Κυπέλλου του Αρη με την Ξάνθη, κάποια στιγμή ένας παίκτης βρίσκεται στο χώμα και οι αντίπαλοί του, που βιάζονται να πετύχουν γκολ, δεν βγάζουν την μπάλα έξω. Πάραυτα αρχίζει η κλοτσοπατινάδα, εν ονόματι φυσικά του ευ αγωνίζεσθαι και της εδώ γεννήσεώς του. Περιστατικό τρίτο: Συλλαμβάνεται και κατηγορείται για αρχαιοκαπηλία ένας από τους λεγόμενους ευπατρίδες, ο πρόεδρος της «Ελληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Ελληνικής Κληρονομιάς». Δεν είναι μόνο αυτά η πατρίδα μας βέβαια. Αλλά είναι και αυτά.


(του Παντελη Μπουκαλα).

Tuesday 22 April 2008

Συμβουλές ομορφιάς προς αναρχικά κορίτσια.

Για σήμερα, συμβουλές ομορφιάς προς αναρχικά κορίτσια.

Αν θέλετε πλούσιες, στραφταλιστές βλεφαρίδες, στολισμένες με αστεροειδή μοτίβα, βλεφαρίδες με όγκο, κύρος και βαρύτητα,

δεν έχετε παρά να ξυπνήσετε στη μέση της νύχτας από τον χειρότερο ενοχικό εφιάλτη σας, και νωρίς το πρωί, την ώρα της ανατολής, να σταθείτε μπροστά από το παράθυρο σας,

την ώρα που βγαίνει το πρώτο φως του ήλιου και να αφήσετε τα δάκρυα σας να χυθούν με γενναιότητα στην εσοχή των ματιών σας.

Προσέξτε με: λίγο μετά, καθώς θα απλώνετε την μάσκαρά σας πάνω στις πεντακάθαρες βλεφαρίδες σας, το σχήμα τους θα είναι αρκούντως ξεκάθαρο και έτσι η μαύρη, πυκνή χρωστική ουσία που σας είναι απαραίτητη, θα απλωθεί ομοιόμορφα.